معرفی کامل یاتاقان و انواع آن
یاتاقان را با نام انگلیسی bearing نیز میشناسند. به طور کلی این محصولات اجازهی حرکت نسبی که میتواند به صورت چرخشی یا خطی باشد را به دو قطعه یا بیشتر میدهند. بیرینگها نیز مانند دیگر محصولات و ابزارآلات متناسب با فاکتورهای مشخصی طبقه بندی میشوند.
فاکتورهای تقسیم بندی این دسته از محصولات شامل نوع حرکت آنها، میزان تحمل بارهای اعمالی مختلف و اصول کاری متفاوت است. در این دسته بندی، بیرینگها به انواع زیر تقسیم بندی شدهاند:
- بیرینگ غلتشی
- بیرینگ غلتشی ساچمهای یا بلبرینگ
- بیرینگ غلتشی استوانهای یا رولربیرینگ
- بیرینگ هوزینگ
- بیرینگ شعاعی(ژورنال)
- بیرینگ چشمی
- بیرینگ لغزشی قابل تنظیم
- بیرینگ محوری یا تراست
پیش از معرفی انواع این محصولات، قصد داریم در خصوص قطعات مکانیکی که در یاتاقانها به کار رفته، اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهیم. باید بدانید که قطعات به کار رفته معمولاً شامل یک رینگ داخلی و خارجی و نیز یک بخشی به نام غلتنده هستند. قطعات ذکر شده دارای انواع متفاوتی نظیر بلبرینگها، بیرینگهای خطی، رولربیرینگها و … هستند که آستانه تحمل رولربیرینگها به نسبت بلبرینگها بیشتر است.
انواع یاتاقانهای هوزینگ، در دسته بیرینگهای حاوی پایه قرار میگیرند که از آنها تحت عنوان ساپورت شفت بهره میبرند. جالب است بدانید که اگر چه بیرینگهای خطی مخصوصاً برای استفاده در جهت حرکتهای خطی در طول شفت به کار میروند اما توانایی چرخش نیز دارند.
یاتاقان غلتشی
اولین یاتاقانی که قصد معرفی آن را به شما داریم، بیرینگ از نوع غلتشی است. به طور معمول اجزای تشکیل دهنده این ابزار، شامل تعدادی ساچمه و دو عدد ریگ است که معمولاً به شکل مماس و متناسب با اندازهی میان حلقهها نصب میشوند. در ساختار این ابزار از صفحات موازی پلاستیکی یا برنجی به شکل قفس، به منظور مجزاسازی ساچمهها استفاده شده است.
به یاد داشته باشید که روانکاری بیرینگها امری ضروری بوده اما زیاده روی در آن میتواند موجب تسریع در فرسودگی، کاهش عمر، افزایش دما و نیز افزایش سرعت تخریب شود. در ادامه دو نوع از بیرینگهای غلتشی را معرفی کردهایم، با ما همراه باشید.
یاتاقان غلتشی ساچمهای یا بلبرینگ
اجزای تشکیل دهندهی یاتاقانهای غلتشی ساچمهای یا بلبرینگ شامل دو عدد رینگ یا کنس خارجی و داخلی و نیز مجموعهای کامل از بخشهای غلتنده نظیر قفسهها و ساچمههاست که این اجزا در مسیر معینی درون رینگها در حال حرکت هستند. این مدل بیرینگها، توانایی حمل بارهای شعاعی و محوری را داشته و دارای انواع مختلفی نیز هستند.
یاتاقان غلتشی استوانهای یا رولبرینگ
نوع دیگری از یاتاقانهای غلتشی وجود دارد که به آن رولبرینگ نیز میگویند. در این مدل از استوانه در بخش غلتنده استفاده میشود و از آن جایی که استوانههای ذکر شده تماس خطی با یکدیگر دارند، انتخاب بسیار مناسبی جهت استفاده در مواردی هستند که بار بیشتری بر شفت دوار تحمیل میشود. باید بدانید که در یک مقیاس کلی، رولبرینگها نسبت به بلبرینگها جهت تحمل بارهای شعاعی، قویتر عمل میکنند.
یاتاقان هوزینگ
اگر در جستجوی نوع خاصی از یاتاقانها هستید که نصب و یا تعویض آسانتری دارند، به شما بیرینگ هوزینگ را پیشنهاد میدهیم که اجزای تشکیل دهندهی این مدل بیرینگ شامل بیرینگ سوار بر یک پایه مخصوص و فلنج جهت نصب آن به کمک پیچ است. بیرینگهایی که در بیرینگهای هوزینگ استفاده میشوند معمولاً از نوع لغزشی یا غلتشی هستند.
یاتاقان شعاعی(ژورنال)
نوع دیگری از یاتاقانها که قصد معرفی آن را به شما داریم، بیرینگ شعاعی یا ژورنال است که به طور معمول در ژنراتورها و توربینهای بخار از آن استفاده میکنند. این مدل بیرینگ همانطور که از نامش پیداست، جهت حمل بارهای شعاعی تولید و استفاده میشود، به ویژه در مواقعی که سایر محورها، به شکل افقی تعبیه شدهاند و به همان شکل نیز به گردش در میآیند.
یاتاقان چشمی
به طور معمول جنس بدنه بیرینگهای چشمی از نوع چدن خاکستری و جنس بوش به کار رفته در آن نیز از نوع مخصوصی است. دلیل نامگذاری این مدل یاتاقان به علت این است که آنها را از چشمی به خصوصی، ریخته گری میکنند یا جوش میدهند و متناسب با آن بوش مخصوص را نیز درون آن تعبیه میکنند.
یاتاقان لغزشی قابل تنظیم
چنانچه حین کار متوجه شدید که محور مورد نظر، تحت لرزش قرار میگیرد و این موضوع موجب جا به جایی آن میشود، مناسبترین انتخاب برای شما استفاده از یاتاقان لغزشی از نوع قابل تنظیم است. چنانچه جا به جایی بیرینگ مورد نظر حین گردش افزایش پیدا کرد، این امکان برای کاربر فراهم شده تا بتواند وضعیت مناسب را از طریق تنظیم صحیح و استاندارد آن برقرار کند.
یاتاقان محوری یا تراست
اجزای اصلی تشکیل دهندهی یاتاقانهای محوری که با نام تراست نیز شناخته میشوند، شامل بوش راهنما و صفحات نشست است و به طور کلی این مجموعه به کمک صفحات نشست، قدرت حمل بارهای محوری را پیدا کرده است.
کاربردها و موارد مصرف یاتاقانها در صنعت
یاتاقانها با نام عمومی بیرینگها، مانند هر محصول دیگری در صنایع مختلف دارای کاربردهای اساسی و مهمی هستند که از آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- انواعی از بیرینگها جهت استفاده در امور خاصی تولید میشوند. برای مثال بیرینگها یا یاتاقانهای خطی تنها برای استفاده در ابزارآلاتی که دارای حرکت خطی هستند نظیر میزهای کشویی مورد استفاده قرار میگیرند و در تجهیزات دیگر با نوع حرکت متفاوت از حرکت خطی، کاربردی ندارند.
- انواع مختلف بیرینگهای غلتشی نظیر بلبرینگها و رولربیرینگها در کلیه ماشین آلات تخصصی نظیر تجهیزات مخصوص اتوماسیون و نیز ماشین آلاتی نظیر پمپها کاربردهای مختلف و گستردهای را دارند.
- از انواع بیرینگهای ساعتی در قطعاتی بهره میبرند که دارای اجزای بسیار کوچک و ریزی هستند و به طور معمول هیچ گونه بخش غلتندهای نیز در آن وجود ندارد.
- بیرینگهای بدون اصطکاک را معمولاً برای استفاده در موارد خاص تولید میکنند و به طور کلی به دو دسته بیرینگ مغناطیسی و هوایی تقسیم بندی میشوند.
- از بیرینگهای هوزینگ نیز در سیستمهایی به کار میبرند که نیازمند نگه داشتن شفت بلندی هستند. برای مثال یاتاقانهای هوزینگ در سیستمهایی نظیر کانوایرها کاربرد گستردهای دارند.
- از دیگر صنایعی که بیرینگها در آنها کاربرد ریز و درشتی در انجام امور دارند میتوان به صنعت کشاورزی، معدن، پزشکی، خودروسازی، هوافضا، ماشین ابزار و غیره اشاره کرد.